PRZEDSTAWIENIE [W SPRAWIE MONETY NARODOWEJ]
Wielmożni Panowie i Szanowni Obywatele 1
Wydziwić się dotąd nie możemy, skąd pochodziło, że u starożytnych każda najmniejsza rzecz, do potocznego nieraz użytku przeznaczona, była zawsze i rzeczą sztuki zarazem.
Pochodziło to z przyczyny, iż starożytni nie aplikowali sztuki do rękodzieł, jak wysilenia dzisiejszych chcą mieć, ale zamiast aplikować sztukę, wprowadzali ją całą w życie, a ona sama aplikacje swoje znajdowała.
Medalów-gabinetowych i plastranów starożytni nie znali, ani pojąć mogliby, na co może zdać się monumentalny utwór, który tylko gabinetowe powietrze wytrzymuje. Wydawałoby to się im, jakby kto tryumfalny ark chciał prywatnym i zamkniętym u siebie zrobić.
Że wszelako nie my możemy starożytnych czego nauczyć w rzeczach monumentalnego twórstwa, tylko raczej ich pojęcia brać i pracowicie una-stępniać, należałoby przeto, aby rozpocząć odżywotnienie numizmatyki i wprowadzenie tej gałęzi historii w obiegową, brzęczącą i zarazem nauczającą codzienną monetę.
Jednym krokiem z tak zadawnionego błędu nie wychodzi się, ale dzień--wielki właśnie że ku temu odpominany bywa, iż wszystko, co kome-moratywne, musi być odźródleniem żywotnych sił.
Celem tym mam zaszczyt proponować, aby Obywatele Dostojnicy (na których poselska prawowita władza zatrzymuje się) raczyli wziąść na uwagę zatwierdzenie monety miedzianej obiegowej, której wzorzec przy piśmie niniejszym załącza się.
2 kopijki-dobre (czyli 4 grosze) - nad wyrazem kopijka nie ma co się zatrzymywać, z przyczyny iż pochodzenie jego staro-greckie, a następnie i polskie, bo od kopijnika z kopią w ręku rytego na pierwotnych pochodzące. Zaś i wyraz grosz niepolski jest, a są przecież monety polskie stare i z żydowskimi napisy!! Szło tu o to raczej, aby kopijka proponowana zatrzymywała pozór i podobieństwo dwóch-kopijek w obiegu będących, dlatego właśnie iż ma być komemoratywną żywą monetą - tudzież aby przeto potoczny zamienny porządek kupujących i przedających nie ucierpiał. Dlatego to i pozór, i miedź odpowiadać powinny dwóm kopijkom w obiegu będącym (w tym leżała trudność rysunku!)
Krok takowy, acz mały, ale znamionujący wielką i żywotną myśl, proponując Obywatelom (na których się prawowita władza zatrzymała), pozostaję z głębokim poważaniem!
Cyprian Karnil Norwid
1869
Grosz wdowi! - C. N.
Finansowo - taki grosz wdowi wybiwszy i wymieniwszy, skoro się na dobry cel obróci — dopiero jest rzecz żywa.